اخبار فوری
نوې څېړنه: د افغانستان د جمهوریت د سقوط تر شا د امریکا ساختاري تېروتنې اصلي لامل بلل شوي دي
فــــهــــيـــم شـاهـیـن
19 قوس 1404
9
یوه تازه علمي څېړنه د افغانستان د پخواني جمهوري نظام د نسکورېدو بنسټیز لامل د متحده ایالاتو د دولتسازۍ ناکامه ستراتیژي بللې ده. دا څېړنه چې د حکومتدارۍ په برخه کې د پېژندل شوې څېړونکې جنیفر بریک مورتازاشویلي لخوا په ډیموکراسي مجله کې خپره شوې، په ډاګه کوي چې د ۲۰۰۱ کال وروسته د امریکا سیاستونه د یوه داسې نظام د جوړېدو لامل شول چې له خلکو سره د مشروعیت ټینګه اړیکه نه لرله
د قدرت تمرکز او د ټولنیزو واقعیتونو نادیده کول
په مقاله کې ویل شوي چې واشنګټن هڅه وکړه د افغانستان سیاسي جوړښت په څو محدودو کړیو کې د قدرت په تمرکز سره اداره کړي، هغه کړۍ چې نه یې پراخ ولسي ملاتړ درلود او نه هم د افغان ټولنې د پراخ تنوع استازیتوب کولی شو. د څېړنې له مخې، د قومي او ټولنیزو توپیرونو په نادیده نیولو سره داسې دولت جوړ شو چې د خلکو له اړتیاوو او ټولنیز واقعیت څخه لرې و
بومي مشارکت پر ځای اقتدارګر الګوګانې بیا جوړې شو
مورتازاشویلي استدلال کوي چې د افغانستان د بومي، سیمهییزو او ټولنیزو مشارکتي جوړښتونو پر ځای، امریکا یو لړ متمرکز او اقتدارمحور سیستمونه بیا زرغون کړل چې د ولسواکۍ له روحیې سره په ټکر کې وو. د هغې په باور، دا تګلاره د خلکو او حاکمیت ترمنځ د نه باور فضا نوره هم پراخه کړه او نظام یې د کمزورۍ پر لور بوتلو
نړیوالې پوښتنې: د حساب ورکونې وخت رسېدلی؟
څېړنه یوه مهمه پوښتنه راپورته کوي:
آیا نړیواله ټولنه چمتو ده چې د افغانستان د دولتسازۍ په دغه لویه ناکامۍ کې د امریکا د رول په اړه حساب وغواړي؟
د لیکوالې په باور، سره له دې چې په افغانستان کې د شلو کلونو پانګونې، زرګونو قربانیانو او پراخو نړیوالو هڅو پایله په څو ورځو کې له منځه ولاړه، لا هم د دې پروسې د ناکامیو په اړه بېطرفه او پراخه ارزونه نه ده شوې
اوسنی وضعیت: طالبان واکمن، خو د تېرو تجربو ارزونه نادره
مورتازاشویلي ټینګار کوي چې نن افغانستان د طالبانو تر ادارې لاندې دی، خو د تېرو شلو کلونو د نړیوالو هڅو د ناکامۍ په اړه د زده کړې، حساب ورکونې او شفافیت بحث لا هم نيمګړی دی. هغه پوښتنه کوي:
ولې لا تر اوسه د دې سترې ناکامۍ د اصلي لاملونو په اړه یو ګډ، علمي او بېطرفه تحقیقاتي راپور نشته؟
شنونکي باور لري که د افغانستان د جمهوریت د نسکورېدو د لاملونو ژوره او رښتینې څېړنه و نه شي، د نړۍ راتلونکې دولتسازۍ پروژې به هم له ورته خطرونو سره مخ پاتې شي
پاسخ دهید
لغو پاسخاخبار مرتبط
آخرین اخبار
گالری
نظر اخیر
-
بیشک
-
تاريخ هر څه ثبتوي، منفور او تورې څېرې د خپل مردار هوس او چوکۍ لپاره د امام ابوحنيفه په څېر شخصيت ژوند ته ګواښ پېښوي، زنداني کوي او د هيڅ عواقبو کيسه کې یې نه دي، لکه الله تعالی چې د دوي له کړنو غافل وي. همېشه د اسلام تر نامه لاندې ظلمونه، بې عدالتۍ، د اقتدار مردار او نا مقدس هوس داسلام د بدنامېدو، د مسلمانانو د ناکامۍ سبب شوی، خو مطمئن يو، چې عالیقدر مشر به له دې امتحان بريالی وځي، مخ توري او منفورې څېرې به الله تعالی رسوا او ذليلې کوي. په دې وياړو چې د امريکا، ذليلزاد او د هغوي د لاسپوڅو حکومتونو تور لست کې همیشه مجاهدين او نېک خلک په نښه کېږي، ان الملوک اذا دخلوا قرية افسدوها وجعلو اعزة اهلها اذلة وکذلک يفعلون
-
ډېر منفور بدرنګ وحشي انسان دی، د څو ډالرو په مقابل کې د امريکايانو تر څنګ په خپله خاوره، مور او کورنۍ غړو يرغلونه ګوري او مياشتينی معاش ته منتظر وي، دومره بد تاريخ یې پرېښود چې خپلوان به یې په خپلوۍ شرمېژي